Văn học đồng tính được nhà văn Việt Nam khai thác từ năm 1999, nở rộ trong gần một thập niên tiếp theo, rồi sau đó biến mất. Nhưng thời gian gần đây đề tài này lại gây chú ý.



Tháng 3 vừa qua đề tài này lại được nhắc nhớ khi công ty Chibooks kí hợp đồng bán bản quyền ra nước ngoài với 20 nhà văn Việt Nam trong đó có các tác giả tiểu thuyết, truyện ngắn nổi tiếng về văn học đồng tính, như: Bùi Anh Tấn, Nguyễn Đình Tú, Vũ Đình Giang. Trong đợt 1, Chibook sẽ mang đi chào hàng 40 tác phẩm văn học thì có tới 8 tác phẩm là văn học đồng tính. Điều đáng nói đây là các tác phẩm đã cũ không có thêm một tác phẩm mới nào.

Chết vì không là “sự lựa chọn tối ưu”...

Chỉ từ khi Một thế giới không có đàn bà năm 1999 của tác giả Bùi Anh Tấn ra mắt bạn đọc thì vấn đề nhạy cảm trong văn học này mới được đưa ra để bàn luận một cách sôi nổi. Cũng từ đó, chúng ta mới nhận diện vấn đề rõ ràng hơn mà bấy lâu nay văn học nước nhà luôn tìm cách lảng tránh, hay nói đúng hơn là ngại “đụng” đến đề tài này. Đến khi hàng loạt sách ra mắt thì có rất nhiều tác phẩm tạo được tiếng vang như Bùi Anh Tấn với tiểu thuyết Less – vòng tay không đàn ông, các truyện ngắn Cô đơn, Tình trai, Bướm đêm, Tình nhớ, Bụi đường, Trái tim tội lỗi… Tiểu thuyết Những đống lửa trên vịnh Tây Tử của Trang Hạ, Song Song của Vũ Đình Giang, 1981 của Nguyễn Quỳnh Trang, Lạc Lối của Thủy Anna, Chuyện tình của Lesbian và Gay của Nguyễn Thơ Sinh…

Những quyển sách về đồng tính gây chú ý một thời.

Ngoài ra, trên văn đàn chúng ta cũng thấy được một xu hướng mở đối với mảng đề tài này đó là xu hướng tự truyện của giới đồng tính. Với sự xuất hiện của tác phẩm Thành phố không lạc loài của tác giả Phạm Thành Trung, Bóng của Nguyễn Văn Dũng… cũng đã gây ra một hiện tượng trong văn học.

Thế nhưng, sau một vài năm xuất hiện ồ ạt, những năm trở lại đây, các tác phẩm viết về đề tài này bỗng dưng ít đi thậm chí như biến mất. Phải chăng đề tài này đã không còn. Rất nhiều nhà văn sau khi tạo nên những tiếng vang từ tác phẩm đồng tính đã bỏ qua để kiếm tìm, khai thác những đề tài khác. Ngay cả như nhà văn Bùi Anh Tấn, người được mệnh danh là “nhà văn của người đồng tính” cũng chưa có thêm một tác phẩm nào đáng chú ý. Hay như nữ nhà văn Nguyễn Quỳnh Trang, lấy lí do chăm sóc con nhỏ nên chưa thể tiếp tục cho công việc sáng tác văn học. Chị cũng cho biết thêm theo đuổi đề tài đồng tính không phải là sự lựa chọn tối ưu trong sáng tác của chị.

Thật nhưng chưa sâu sắc

Bàn về văn học đồng tính hiện nay, nhà phê bình trẻ Khánh Phương đưa ra nhiều vấn đề có tính mấu chốt. Theo chị, viết về người đồng tính là chủ đề bình đẳng như những chủ đề khác trong văn chương, tuy nhiên, ngay cả với văn học thế giới, đây là lĩnh vực chưa được đề cập rộng rãi, chưa có nhiều tác phẩm quan trọng được ghi nhận. Bộ phim của đạo diễn Lý An chuyển thể từ truyện ngắn Chuyện tình núi Brokeback của Annie Prouxl đoạt Oscar 2005 nói về người đồng tính, nhưng thành công của nó là ở giá trị nghệ thuật chứ không hẳn là ở chủ đề.

Những quyển sách về đồng tính gây chú ý một thời.

Chị cũng cho rằng viết về những người có một số đặc điểm khác về tâm sinh lý với số đông, nhưng thực ra cũng vẫn phải đề cập sâu sắc tới những vấn đề thuộc về con người và tính người nói chung. Như vậy, cũng tương tự như chủ đề “sex” trong văn chương, chủ đề "người đồng tính" dễ gây tò mò nhưng khó viết hay. Gần đây, VN ít có tác phẩm viết về người đồng tính nổi bật, có lẽ là vì các nhà văn sau khi thử bút thấy đề tài này quả là vô cùng khó. Một số tiểu thuyết, truyện ngắn như Bóng (Nguyễn Văn Dũng), Một thế giới không có đàn bà (Bùi Anh Tấn), Những đống lửa trên vịnh Tây tử (Trang Hạ) là những miêu tả có thực nhưng chưa hẳn là sâu sắc về con người khi viết về đề tài đồng tính.

Nhận định về tương lai của văn học đề tài đồng tính, nhà văn Quỳnh Trang chia sẻ: “Khi nào người viết văn có thể viết hay, nhân văn về tình yêu, về những phẩm chất và giá trị riêng tư của con người, và sâu sắc về sex của thế giới thứ ba, thì lúc đó đề tài người đồng tính sẽ được "phục hưng" với nhiều tác phẩm giá trị. Bởi nó phụ thuộc vào tài năng và kiến thức của người viết”.